You medemblik - lente 2021

V ermoedelijk doet de naam Barent Ericksz. bij weinig Medemblikkers een belletje rinkelen. Toch hebben we hier te maken met een stadsgenoot die een bijzondere rimpel in de vijver van de vaderlandse geschiedenis teweegbracht. In een tijd waarin de Nederlandse Republiek ook buiten de wateren van Europa een handelsimperium probeerde op te bouwen, stond hij in 1593 aan de wieg van de vaart op West-Afrika. Barent ontdekte het potentieel van de zogeheten Goudkust, al was dat meer toeval dan wijsheid. Toen hij in november 1590 de haven van Medemblik uitvoer, was Brazilië de voorgenomen bestemming: een gebied waar de Nederlanders pas kort zelfstandig actief waren. Hevige tegenwind bij Noord-Afrika dwong de schipper en zijn bemanning uit te wijken naar het eiland Principe voor de West-Afrikaanse kust. Daar werden de mannen gevangengenomen door de Portugezen en naar het nabijgelegen eiland St. Tomé overgebracht. Na ruim anderhalf jaar hechtenis kreeg Barent gezelschap van twee Franse slaven. Die vertelden hem over de levendige handel en scheepvaart aan de Goudkust. De reden van zijn vrijlating is onbekend, maar we weten dat hij in maart 1593 weer thuiskwam. Toch was een rustiger leven aan wal niet aan Barent besteed: hij vertelde over de mogelijk lucratieve vaart en wist zijn Enkhuizer opdrachtgevers te enthousiasmeren voor een expeditie naar Guinea. In de vroege lente van 1594 keerde Barent terug met een lading goud, ivoor en peper. Ondertussen was een andere Medemblikker, Cornelis Vrijer, richting Angola gevaren. Hun beider succesvolle reizen vormden het startsein voor de Nederlandse activiteiten in West-Afrika. In korte tijd groeide de Republiek daar uit tot een grootmacht van formaat, ten koste van de Portugezen, Britten en Fransen. De Nederlanders verscheepten goederen richting Europa en verkochten in de regio o.a. textiel en metalen. Vanaf 1621 gebeurde dit onder de vlag van de West-Indische Compagnie. Omdat de WIC ook handelde in slaven, is deze geschiedenis inmiddels een beladen thema, net als het koloniale verleden van Nederland in het algemeen. Voor Barent Ericksz. was discussie daarover echter verre toekomst. Tot 1618 ondernam hij nog zeker elf reizen, waarna hij actief werd in het stadsbestuur, o.m. als vroedschap en burgemeester. Na zijn overlijden in (vermoedelijk) 1627 is hij relatief onbekend gebleven. In 1949 duikt zijn naam op als schipperspersonage in het jongensboek Stuurman Aart , maar een ronkende reputatie als beroemd zeevaarder bleef uit. Dit in tegenstelling tot tijdgenoten als Cornelis de Houtman, die de eerste Nederlandse vloot naar Indië voer, of Willem Barentsz., die overwinterde tussen ijsberen op Nova Zembla. Het avontuur van Barent Ericksz. is desondanks een verhaal om niet te laten vergeten. HET VERLEDEN VAN MEDEMBLIK Barent Ericksz., een onbekende bekende Medemblikker Bronnen (beknopt): Den Haan, [ Moedernego- tie ], 70-78; Boon, ‘Medemblik en de zeevaart’; Brandt, [ Hist. v. Enk .], 194-195; Balai, [ Slavenschip Leusden ], 29-52. Afbeeldingen: Wikimedia Commons; achterderug.nl Mark Raat belicht in deze rubriek voor You medemblik onze lokale geschiedenis: kleine verhalen over bijzondere mensen, plaatsen en gebeurtenissen uit de gemeente. Heb je tips voor mooie voetnoten uit het verleden? Mail het naar mark.raat@icloud.com #YMVERLEDEN Op St. Tomé zat Barent Ericksz. gevangen De Goudkust bij Guinea Omslag van het boek Stuurman Aart youmedemblik.nl | voorjaar 2021 27